یادداشت و مقالات

مسوولیت پرهیزی یا «سندروم پست بی‌قرار»

به گزارش پایگاه خبری آسمان زنجان و به نقل از زنگان امروز، سرانجام پس از چند ماه سرگردانی شهرداری زنجان، آن هم درست در زمانی سرنوشت ساز، شهردار زنجان فرمان نامه خود را از وزیر کشور گرفته و امروز چهارشنبه آیین معارفه او برگزار و منصور سلطان محمدی به‌عنوان شهردار برای چند ماه آتی که از عمر شورای شهر باقی‌مانده معرفی می‌شود.
روند تغییرات در شهرداری زنجان پیش از روند تغییرات دولت در مدیریت استان با استعفای نا به هنگام علیرضا فیروز فر از سمت شهرداری زنجان شروع شد.
استعفایی بدون دلیل موجه که صاحب‌نظران از آن به‌عنوان فرار از مسوولیت تعبیر کردند و به نظر می‌رسد استعفای شهردار سابق می‌توانست سوژه‌ی خوبی برای رسانه‌ها و گروه‌های سیاسی باشد تا از چند روی مورد بررسی قرار دهند .
ولی شوربختانه به‌خاطر درگیر بودن رسانه‌ها به مسئله انتخاب استاندار زنجان و حواشی آن، استعفای فیروز فر زیاد جدی گرفته نشد و این همان بود که آقای شهردار سابق نیز به دنبال آن بود چرا که علیرضا فیروز فر استعداد ویژه‌ای در استفاده از فرصت‌ها دارد و چه فرصتی بهتر از شلوغی فضای سیاسی استان و تا حدی کشور تا جناب شهردار سابق با خیال راحت و بدون بررسی عملکردش توسط رسانه‌ها، راهی تهران شود و از بار مسوولیت خطیر شهرداری آن هم در چنین فصل مهمی شانه خالی کند تا شاید دوباره در شرایط بهتری و یا فضای مناسبی بدون اینکه عملکردش مورد ارزیابی و قضاوت کارشناسانه قرار گیرد، برای منظوری دیگر دوباره فیلش یاد هندوستان کند.

 علیرضا فیروز فر که بود و چگونه انتخاب شد؟
علیرضا فیروز زاده‌ی سال ۱۳۵۵ در شهر زنجان بود . وی کارشناسی در رشته عمران و مدرک کارشناسی‌ارشد خود را از دانشگاه رشت گرفت. فیروز فر ابتدا تلاش می‌کند تا در دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان مشغول به کار شود؛ ولی موفق نمی‌شود و برای استخدام به دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه می‌رود؛ ولی باز موفق به استخدام نشده دوباره با سفارش برخی افراد بانفوذ به جهت نسبت فامیلی با خانواده‌ی شهیدان نقدی به استخدام معاونت سما در دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان در می‌آید و در مقطعی که شرط جذب‌شدن به‌عنوان هیات علمی دانشگاه آزاد، داشتن مدرک دکترا و یا کارشناسی‌ارشد از دانشگاه‌های معتبر مانند تهران و امیرکبیر و علم و صنعت بوده با ارشد دانشگاه رشت به استخدام هیات علمی در می‌آید. در همان سال‌ها با استفاده از قراردادی که میان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه آکسفورد انگلستان بسته شده بود تا اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد برای ارتقای علمی خود به‌صورت غیرحضوری و مجازی در دانشگاه آکسفورد انگلستان تحصیل کنند، یکی از دونفری می‌شود که توانست از این امکان بهره‌مند شده و دکترای خود را به‌صورت مجازی از دانشگاه انگلیسی بگیرد. اصولاً مدارک تحصیلی که به‌صورت مجازی گرفته می‌شود، قابلیت استخدام ندارند؛ اما علیرضا فیروز فر با همین مدرک مجازی خود توانست در زمان ریاست محسن افشارچی بر دانشگاه دولتی زنجان، به دانشگاه دولتی زنجان رفته و از این فرصت پیش‌آمده استفاده نموده و از ادامه کار در دانشگاه آزاد چشم بپوشد و با مدرک دکترای مجازی که دانشگاه آزاد فرصت آن را فراهم کرده بود، برای استخدام در دانشگاه دولتی بهره برد. فیروز فر، پس از تغییر مدیریت دانشگاه زنجان در دولت روحانی، به دانشگاه آزاد اسلامی برگشت و رییس واحد زنجان شد. ناگفته نماند که در سال ۱۳۹۳ نیز یک‌بار به این سمت منصوب شده بود که به‌خاطر ضعف مدیریت به یک سال نیانجامید.
انتخابات بی‌رونق شوراهای شهر و مشارکت کم مردم فرصت را برای مهندسی انتخابات به باند معروفی داد که برای گرفتن قدرت و یکه‌تازی در استان خیز برداشته بودند و همین فرصت سبب انتخاب افرادی برای شورای شهر شد که همگی از یک باند قدرت بودند. همان باند منزوی که در انتخابات ریاست‌جمهوری و در سال ۱۳۸۴ با استفاده از بی‌تدبیری شورای نیروهای انقلاب اسلامی در سپردن ستاد انتخاباتی محمود احمدی‌نژاد به محمد اجلی جان گرفت و با هواشناسی خوبی که داشت، توانست در دولت‌های نهم و دهم بدنه‌ی خود را بازسازی نموده و از در دولت سیزدهم با قدرتی بیشتر و البته با کمک‌های نیک‌زاد (رییس ستاد مرحوم رییسی و نماینده مجلس از حوزه‌ی اردبیل) همه مناصب قدرت در استان را به دست بگیرد.
فضای سیاسی حاکم بر انتخابات بی‌رونق مجلس در دوره یازدهم هم مزید بر علت شد تا یکی از افراد شاخص این جریان بتواند وارد مجلس شود و از این جایگاه در حمایت و دخالتی آشکار اعضای شورای فعلی شکل بگیرد.
پس از انتخاب اعضای شورای شهر به‌عنوان پارلمان محلی مرکز استان، فرصتی شد تا شهردار زنجان به‌عنوان رییس یک نهاد مهم محلی و بزرگ شهری توسط باند حاکم انتخاب شود و مقدمه‌ای باشد برای تصاحب مدیریت‌های بعدی استان در دولت سیزدهم که هم‌زمان با انتخابات شوراها برگزار شده بود.
محسن افشارچی رییس ستاد مرحوم رییسی و پیش‌تر رییس ستاد مصطفی طاهری در انتخابات دوره یازدهم، بدون مزاحم و با اصرار و تحمیل مصطفی طاهری استاندار زنجان شد و علیرضا فیروز فر با نمایشی از نمی‌خواهم و نمی‌آیم و واسطه قراردادن امام‌جمعه سابق، با ۹ رای اعضای شورا شد شهردار زنجان!

 قیر رایگان دولت مرحوم رییسی و یک فرصت بزرگ 
هم‌زمان با روی کار آمدن فیروز فر در شهرداری زنجان خیابان‌های شهر آسفالت مناسبی نداشت و این وضعیت مختص شهر زنجان نبود؛ بلکه در بسیاری از شهرهای کشور، مردم با چنین وضعی روبه‌رو بودند. وضعیت نامناسب آسفالت شهری و از سویی گرانی قیر و ناتوانی شهرداران از تأمین مالی خرید قیر، سبب شد تا دولت قیر رایگان در اختیار شهرداری‌ها و حتی برخی دهیاری‌های کشور قرار دهد تا به وضعیت نامطلوب آسفالت پایان دهند. در همین راستا شهرداری زنجان که تا سال ۱۴۰۰ برای تهیه قیر به‌ناچار باید هزینه می‌داد، در سال ۱۴۰۱ توانست ۱۱۷۱ تن قیر دریافت نماید که این میزان در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به ترتیب برابر بود با دریافت ۱۵۷۸ و ۱۲۸۷ تن قیر رایگان دولتی که برای تولید ۱۵۰۰۰ تن آسفالت با شرکت جهاد نصر قراردادهای لازم بسته شد که در قرارداد بسته شده، آزمایشگاه مکانیک خاک استان به‌عنوان ناظر و مشاور از طرف شهرداری معرفی و تعیین گردید. مشاور باید چگونگی تهیه و فرمول تولید آسفالت را به عهده گرفته و ناظر چگونگی تولید آن در کارخانه را عهده‌دار است که در این قرارداد هر دو وظیفه با تصمیم شهرداری به عهده‌ی آزمایشگاه مکانیک خاک استان قرار گرفت.
تحویل قیر رایگان دولتی و آغاز آسفالت خیابان‌های شهر، فرصتی شد تا باند حاکم بتواند همه چیز را به نام خود تمام کند و به‌ویژه شهرداری طوری وانمود کرد که انگار آسفالت خیابان‌های شهر حاصل انتخاب فیروز فر و درایت وی در شهرداری زنجان بوده است. حال‌آنکه بسیاری از شهرها و حتی روستاهای کشور از این نعمت بهره‌مند شدند. اما تبلیغات میدانی شهرداری که برخی هیات های مذهبی برخوردار از حمایت‌های شهردار هم بر بوق آن می‌دمیدند، چیز دیگری به مردم زنجان القا می‌کرد.
 بخت ولی یار نشد و در مقطعی بی کیفیتی آسفالت‌های تولیدی موجب تخریب زودهنگام و آبروریزی گردید و تبلیغات آسفالتی به حاشیه رفت و با زیر پرسش رفتن مدیریت شهرداری، چگونگی و نحوه مدیریت شهری از قیر مجانی دولتی را روشن کرد. اینجا بود که همه تقصیرها بر شرکت جهاد نصر تحمیل شد حال‌آنکه در قرارداد بسته شده میان شرکت جهاد نصر و شهرداری زنجان، ناظر و مشاور از سوی شهرداری زنجان تعیین شده و جهاد نصر فقط پیمانکار و مجری بود. جالب است پس از مشخص‌شدن کیفیت بد آسفالت و تخریب آن در خیابان‌ها، ۴ ماه طول کشید تا شهرداری به پیمانکار اطلاع دهد و در این مدت از ادامه آسفالت‌ریزی جلوگیری به عمل نیامد. اگر چه در ظاهر شرکت جهاد نصر فداکارانه اتهام تحمیلی بر شرکت خود را پذیرفت و دوباره ناچار به آسفالت خیابان‌ها شد؛ ولی مشخص نگردید که ضرر و زیان‌های تحمیلی به مردم از باب هدررفت زمان و استهلاک خودروها و زمان صرف شده در موقع اجرای دوباره آسفالت به کجا رفت و خسارات مربوط به هدررفت قیر رایگان و دیگر مصالح که از منابع عمومی و ملی کشور تولید شده بود به چه صورت جبران شد. 
همین‌طور روشن نشد که شرکت جهاد نصر به‌عنوان یک شرکت سهامی عام، از تحمیل این هزینه به سهام‌داران خود چه سودی برد و آیا به‌صورت دیگر و در قراردادهای دیگری با شهرداری زنجان، زیان وارده را جبران کرد یا نه؟
قسمت کمدی داستان این است که شهردار سابق پیش از مشخص‌شدن کیفیت آسفالت و تخریب آن، با برگزاری جشن پایان آسفالت در ورزشگاه انقلاب زنجان و اهدای لوح تقدیر به مدیرعامل شرکت جهاد نصر از وی در انجام بهینه آسفالت سپاسگزاری نموده و به قول ضرب‌المثل معروف از هول حلیم در دیگ افتاد! شاید برای شهردار سابق تبلیغات و جشن‌گرفتن بیشتر از توجه به منافع مردم و کیفیت آسفالت مهم بود.

 فرصت‌های مدیریتی فیروز فر در زمان شهرداری
علیرضا فیروز فر برای خدمت به مردم زنجان فرصت‌های زیادی داشت. برای نمونه قیر رایگان دولتی، کمک‌های نقدی میلیاردی اداره کل مالیات استان به شهرداری زنجان که در ۹ ماهه‌ی گذشته بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان بوده است و در دو سال پیش از آن هم چندین میلیارد تومان دریافت نموده بود، حمایت‌های بی‌چون و چرای مدیریت استان از شهردار، حمایت‌های وسیع امام‌جمعه سابق، حمایت‌های رسانه‌های استان و سکوت معنی‌دار آنها در مقابل عملکرد ضعیف و در کنار همه این موارد، حمایت مطلق اعضای شورای شهر از شهردار، همگی فرصت خدمتگزاری و نوکری مردم زنجان را به علیرضا فیروز فر می‌داد تا بتواند پروژه‌های سنگین و بزرگی را در زادگاه خود اجرا کند. به جرات می‌توان گفت که این فرصت‌ها برای شهرداران گذشته فراهم نبود و مدیران شهری همواره با حاشیه‌ها و تنش‌ها و چالش‌هایی مواجه بودند. از نبود پول و امکانات تا سنگ‌اندازی‌های اعضای شورای وقت و برخی مدیران وقت استان و حتی دستگاه قضا که از نمونه بارز آن بازداشت دکتر یگانه شهردار اسبق توسط دادستان وقت استان آن هم برای مسأله ای که اگر قرار بود پس از وی هم موردتوجه باشد، باید همه شهرداران و به‌ویژه علیرضا فیروز فر بارها بازداشت و راهی زندان می‌شدند. کارشناسان شهری و دستگاه‌های نظارتی باید عملکرد علیرضا فیروز فر را مورد دقت و سنجش قرار دهند تا مشخص شود که مدیریت شهری توانسته است از این فرصت‌ها برای خدمت به مردم استفاده کند و یا نه و تاوان فرصت‌سوزی که شاید دیگر شرایط آن فراهم نشود را چه کسی یا کسانی باید بپردازند؟ 

 سری به شهر ساوه بزنیم 
دکتر امیررضا یوسفیان شهردار موفق شهرهای زنجان و همدان و معاون عمرانی استانداری همدان که به‌ویژه در سمت شهرداری زنجان سابقه درخشانی در اجرای پروژه‌های بزرگ و موفق داشت، توسط اعضای شورای شهر ساوه که از شهرهای متوسط استان مرکزی است و شاید هم تراز با شهر ابهر در زنجان باشد، به‌عنوان شهردار ساوه انتخاب می‌شود و این نشان‌دهنده‌ی دوربینی و تخصص محوری اعضای شورای شهر ساوه بود. اما اعضای شورای شهر زنجان که به لحاظ فکری وابسته به باند حاکم بودند، با انتخاب علیرضا فیروز فر، بدون توجه به سابقه شغلی، روحیه و تعهد و مسوولیت‌پذیری وی، نشان دادند که می‌شود با تفکر توسعه محور، شهری به‌مانند ساوه را در حد شهرهای بزرگ و مرکز استان بالا برد و با تفکری هیاتی و باندی، از شهری بزرگ چون زنجان، روستایی در ابعاد فعلی ساخت!

 تعهد و تخصص چه معنایی دارد؟ 
تعهد یا تخصص یا هر دو با هم و یا ارجحیت تخصص بر تعهد و یا برعکس، همواره در قاموس مدیریتی و انتخاب مدیران به‌ویژه پس از انقلاب مورد توجه بوده است و هر کدام طرف‌داران با تعاریف خاص خودش را داشته است و گاهی به مانند مقایسه علم بهتر است یا ثروت به موضوع کسل‌کننده ای تبدیل شده است چرا که هر کس تعهد و تخصص را با افکار و پنجره دید خود معنی می‌کند. برخی تعهد مسوولان را در هیاتی بودن و روضه رفتن و نوحه‌خوانی در جلسات و تکیه‌ها دانسته و فیلم‌برداری و پخش آن در فضای مجازی را از معروف‌ها می‌دانند و برخی معنای عمیق‌تری به آن قائل‌اند و مسوولیت پذیری و انجام درست وظایف را همراه بااحساس مسوولیت در برابر مردم تعریف می‌کنند و همین امر سبب شده که توجه به هر دو معیار در انتخاب برخی مدیران به‌ویژه مدیران میانی، کم‌رنگ شود و باعث رشد قارچ گونه‌ی کسانی در سپهر مدیریتی کشور شود که هنری جز باند بازی و ارتباطات نداشتند و درست از همین پاشنه‌ی درب آسیب دیده‌ایم.  اعضای شورای شهر زنجان سه سال پیش و به هنگام انتخاب علیرضا فیروز فر در مقابل منصور سلطان محمدی به‌عنوان شهردار زنجان به حتم دلایل خود را در تعهد و تخصص و تجربه فرد منتخب داشتند؛ اما چرا فرد منتخب بااین‌همه حمایت و فرصت در بدترین شرایط سال و در زمان اندک باقی‌مانده از شورای شهر، استعفا می‌دهد و شهر و مردمش را به امان خدا رها می‌کند؟ آیا پذیرفتن پست بالاتر در تهران و رهاکردن مسوولیت خطیر خود آن هم سرفصل کاری و بی تکلیف ماندن چندماهه‌ی مجموعه شهرداری زنجان در فصلی که باید بودجه سال آتی را تهیه و برای تصویب به شورا بدهد، می‌تواند نشان از تعهد به خدمت به مردم باشد؟ بهتر نبود اعضای شورا از همان ابتدا منصور سلطان محمدی را انتخاب می‌نمودند تا وی فرصت بیشتری برای عرضه‌ی توانایی‌های خود در مدیریت داشته باشد؟ 
علیرضا فیروز فر به‌خاطر پست بالاتر و فرصت پیش‌آمده در تهران استعفا داد، ولی آیا اعضای شورای شهر از او در مورد گزارش عملکرد بسیار ضعیف درآمدی شهرداری در سال ۱۴۰۲ که به نظر کارشناسان در تاریخ شهرداری زنجان کم‌سابقه بوده است، پرسیدند؟  
با استعفای فیروز فر از شهرداری، وظایف مقرر وی در بودجه سال گذشته و شش‌ماهه‌ی امسال ناقص و بی‌نتیجه و یا بدون اقدام رها شد و قول‌های وی برای اجرا و پایان پروژه‌های شهری از جمله قول ۴ماهه برای پایان پروژه شهیدان کریمی، پروژه بوستان شهری و دیگر پروژه‌ها و برنامه‌ها در هوا ماند.

 چکیده‌ی کلام 
انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری درس‌ها و پیام‌های زیادی داشت. مهم‌ترین پیام آن نارضایتی مردم از وضع موجود است که شخص رییس جمهور و دیگر مسوولان کشوری هم‌بارها به آن اذعان دارند. بی شک این نارضایتی دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد؛ اما عملکرد مدیران منتخب در طول سال‌های گذشته یکی از دلایل این نارضایتی‌هاست که باندی آمدند و باندی رفتند و دستگاه‌های نظارتی عملکرد آنان را در حوزه‌های مختلف نسنجید و هر چه کردند و هر چه شد تمام شد، این مهم ضربه‌ی سنگینی به سیستم مدیریتی و اعتماد مردم به دستگاه و حاکمیت زد. هدف از نگارش این نوشتار صرفاً، بررسی عملکرد شهردار سابق نیست، بلکه مشت نمونه خروار است. کاش می‌شد به‌جای آیین‌های کسل‌کننده‌ی تودیع و معارفه که غیر از اتلاف وقت و انرژی و ذکر گفتارهای همیشگی و تعاریف کسالت بخش، فایده‌ای برای مردم ندارد، مدیران با شاخص‌ها و معیارهای علمی انتخاب و منصوب می‌شدند و پس از پایان مسوولیت، عملکردشان توسط دستگاه‌های نظارتی بررسی و در صورت قصور تنبیه می‌شدند تا درسی برای مدیران بعدی باشد که میدان کار و مسوولیت خاله‌بازی نیست که هر وقت دلشان خواست خود را به مجموعه‌ای تحمیل کنند و هر وقت هم فرصت دیگری یافتند، ترک مسوولیت نموده و با سلام‌وصلوات دنبال منافع خود باشند! و پایان سخن اینکه لیاقت نوکری مردم زنجان از هر پست و منصبی بالاتر است و شاید هر کسی را چنین لیاقتی نباشد.

به قلم مصطفی ارفعی
مدیر مسوول زنگان امروز⁩

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا