نگاهی به گنبد سلطانیه، نگین معماری ایلخانی
گردآوری : نرگس محمودی
استان زنجان، سرزمینی با قدمت هزاران ساله، گنجینه‌ای از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری منحصربه‌فرد را در خود جای داده است که هر کدام داستانی از شکوه و تمدن این خطه را روایت می‌کنند.
در میان این آثار ارزشمند، گنبد سلطانیه به عنوان یکی از برجسته‌ترین و مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان زنجان و حتی ایران، جایگاه ویژه‌ای دارد.
این بنای عظیم و باشکوه که در شهر سلطانیه، پایتخت ایلخانان مغول در قرن هشتم هجری قمری بنا شده است، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری اسلامی در دوره ایلخانی محسوب می‌شود.
گنبد آجری این مجموعه با ارتفاع حدود ۴۸.۵ متر و قطر دهانه حدود ۲۵.۵ متر، یکی از بلندترین گنبدهای آجری جهان به شمار می‌رود و از دوردست‌ها نیز خودنمایی می‌کند.
تاریخچه ساخت این بنا به دستور اولجایتو (سلطان محمد خدابنده)، هشتمین ایلخان مغول، بازمی‌گردد که در سال ۷۰۳ هجری قمری آغاز شد و هدف از ساخت آن، انتقال پیکر امام علی (ع) به این مکان بود، اما پس از مدتی از این تصمیم منصرف شد و از آن به عنوان آرامگاه خود و خانواده‌اش استفاده کرد.
معماری گنبد سلطانیه با الهام از معماری سلجوقی و تلفیقی از هنر ایرانی و مغولی، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است.
هشت مناره باریک در اطراف گنبد، تزئینات آجری ظریف و کاشی‌کاری‌های لاجوردی که در طول زمان آسیب دیده‌اند اما هنوز شکوه خود را حفظ کرده‌اند، از جمله عناصر برجسته این بنا هستند.
اهمیت گنبد سلطانیه تنها به عظمت معماری آن محدود نمی‌شود، بلکه این بنا از نظر تاریخی و فرهنگی نیز بسیار ارزشمند است.
این مجموعه در دوره‌ای ساخته شده که هنر و معماری ایرانی پس از حمله مغول، دوران شکوفایی جدیدی را تجربه می‌کرد و گنبد سلطانیه به عنوان نمادی از این احیا و تلفیق فرهنگی شناخته می‌شود.
امروزه، گنبد سلطانیه به عنوان یک میراث جهانی یونسکو، سالانه پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است که برای دیدن این شاهکار معماری و آشنایی با تاریخ غنی منطقه به زنجان سفر می‌کنند.
حفظ و مرمت این بنای ارزشمند، نه تنها وظیفه‌ای ملی بلکه ضرورتی برای انتقال این میراث گرانبها به نسل‌های آینده است.
علاوه بر گنبد سلطانیه، استان زنجان دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی دیگری نیز هست که از جمله آن‌ها می‌توان به بازار سنتی زنجان (طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران)، مسجد جامع زنجان (مسجد سید)، بقعه قیدار نبی، کاروانسرای سنگی، دریاچه پری (خندقلو) و مناطق طبیعی بکر و زیبا اشاره کرد که هر کدام ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران دارند و نقش مهمی در اقتصاد و فرهنگ استان ایفا می‌کنند.
معرفی و توسعه زیرساخت‌های گردشگری در کنار حفظ این آثار ارزشمند، می‌تواند زنجان را به یکی از مقاصد مهم گردشگری در کشور تبدیل کند.
